Część IV

• Mój tata od 2 lat ma niewydolność nerek. Od wielu lat choruje na cukrzycę (przyjmuje insulinę). Na chwilę obecną eGFR spadło do poziomu 14,9. Tata jest przygotowywany do dializ. Potas oraz fosfor są w normie. Czy mogłaby Pani poradzić nam jakie produkty są absolutnie zakazane w tej sytuacji oraz podpowiedzieć jakieś proste zalecenia dietetyczne.

Do czasu dializ obowiązuje dieta niskobiałkowa. Stosując jej zasady należy zwracać uwagę na zawartość białka w diecie. Nie powinna być wyższa niż 0,6 g białka na kilogram masy ciała pacjenta. Przykładowo jeśli tata waży 80 kg, może zjeść ok. 48 g białka dziennie. Tę ilość warto podzielić na 5 posiłków dziennie, by nie obciążać nadmiernie nerek w jednym posiłku. Wracając do powyższego przykładu w każdym posiłku powinno być 9,6 g białka. To tyle, ile zawiera, np. 150 g kefiru i 10 g nasion słonecznika albo 70 g białka jaja albo 55 g duszonego udka kurczaka bez skórki. Trzeba przy tym pamiętać, że ograniczając ilość białka w diecie, musimy zwiększyć ilość – Mój tata od 2 lat ma niewydolność nerek. Od wielu lat choruje na cukrzycę (przyjmuje insulinę). Na chwilę obecną eGFR spadło do poziomu 14,9. Tata jest przygotowywany do dializ. Potas oraz fosfor są w normie. Czy mogłaby Pani poradzić nam jakie produkty są absolutnie zakazane w tej sytuacji oraz podpowiedzieć jakieś proste zalecenia dietetyczne. węglowodanów złożonych, czyli skrobi. Aby to było możliwe, trzeba sięgnąć po produkty niskobiałkowe (pieczywo, makarony). Mają niewiele białka 0,4-0,6 g w 100 g, podczas gdy zwykłe pieczywo ma go nawet 10 razy tyle. Produkty niskobiałkowe można kupić w niektórych hipermarketach lub przez Internet. Pieczywo niskobiałkowe albo gruby makaron niskobiałkowy poleca się dodawać do każdego posiłku, żeby wyrównać ilość potrzebnych węglowodanów. Gdy ich brakuje, organizm zaczyna spalać białko, co powoduje pogorszenie wyników. Aby uniknąć wahań poziomu glukozy we krwi, warto dodawać do posiłków miseczkę surowych warzyw. Do posiłków, które powodują podwyższenie poziomu glukozy we krwi, można dodać łyżeczkę otrąb pszennych. Trzeba też zadbać, by do czasu dializ tata pił bardzo dużo niesłodkich płynów, żeby „przepłukiwać nerki”. Należy też unikać: tłustych i ciężkostrawnych mięs (karkówka, boczek, żeberka), a także tłustych wędlin, zwłaszcza kiełbas, konserw mięsnych i rybnych oraz podrobów. Ze względu na wysoką zawartość białka, lepiej unikać także piersi indyka lub kurczaka, a wybierać udka bez skóry. Zakazane są także produkty podwyższające poziom glukozy we krwi (cukier, słodycze, pszenne pieczywo). Na czarnej liście są też tłuste i zawiesiste zupy: kapuśniak, żurek, flaki, a także bigosy, słodkie napoje, ciasta i ciasteczka oraz alkohol.

• Od lekarzy ze stacji dializ oraz dietetyków i wszystkich mądrych tego świata dostałem wydrukowane zalecenia dotyczące diety, które bardzo się różnią, np. jabłka. Na jednej liście są podane jako owoc wskazany, a na drugiej zabroniony ze względu na wysoką zawartość potasu. Jak to jest z jabłkami przy dializach?

Jabłka zawierają 134 mg potasu w 100 g. Należą więc do owoców o stosunkowo niedużej zawartości potasu. Średnie jabłko o wadze ok. 200 g ma 268 mg potasu. Przy czym dziennie spożycie potasu dla osoby poddawanej hemodializie nie powinno być wyższe niż 1500-2000 mg. Co prawda dializa w sposób skuteczny umożliwia odfiltrowanie potasu, ale w okresie pomiędzy dializami dochodzi do jego nagromadzenia w organizmie. Dlatego osoby dializowane powinny unikać produktów bogatych w potas, takich jak: awokado, banany, suszone owoce, pomidory, ziemniaki, nasiona roślin strączkowych, orzechy, produkty zawierające kakao, natka pietruszki, soki owocowe i warzywne, czosnek. Wtedy zjedzenie jednego jabłka dziennie nie powinno zaszkodzić. Dodatkowo – Od lekarzy ze stacji dializ oraz dietetyków i wszystkich mądrych tego świata dostałem wydrukowane zalecenia dotyczące diety, które bardzo się różnią, np. jabłka. Na jednej liście są podane jako owoc wskazany, a na drugiej zabroniony ze względu na wysoką zawartość potasu. Jak to jest z jabłkami przy dializach? jabłka zawierają niewiele fosforu – tylko 9 mg w 100 g. A to właśnie nadmiar fosforu bywa częstym problemem osób dializowanych.

• Czy istnieje jakaś szczególna dieta, jakieś produkty wskazane lub nie dla osoby, u której zdiagnozowano gąbczastość nerek (CacchiRicci). Oprócz tej choroby jestem niestety alergikiem z nawracającym AZS. Zdiagnozowano u mnie też bardzo duże reakcje alergiczne krzyżowe, wziewne i pokarmowe m.in. na gluten i wszelkiego rodzaju zboża. Jestem też pod opieką alergologa.

Wszystko zależy od tego jak choroba się manifestuje. Gąbczastość nerek może przebiegać bezobjawowo lub powodować, m.in. pobolewania w okolicy lędźwiowej lub nawracające infekcje dróg moczowych. Skutkiem choroby może być tworzenie złogów w drogach moczowych, a także kamica nerkowa. Z czasem może rozwijać się niewydolność nerek. W takim przypadku dieta zależy od stanu nerek i tego jak funkcjonują. By się o tym – Czy istnieje jakaś szczególna dieta, jakieś produkty wskazane lub nie dla osoby, u której zdiagnozowano gąbczastość nerek (CacchiRicci). Oprócz tej choroby jestem niestety alergikiem z nawracającym AZS. Zdiagnozowano u mnie też bardzo duże reakcje alergiczne krzyżowe, wziewne i pokarmowe m.in. na gluten i wszelkiego rodzaju zboża. Jestem też pod opieką alergologa. przekonać, proponuję zrobić badania ogólne moczu, pomiar kreatyniny i eGFR we krwi, mocznika, kwasu moczowego, poziomu potasu i sodu. Póki co, by chronić nerki, warto zmniejszyć ilość soli w diecie, pić co najmniej 1,5-2 litrów płynów dziennie, maksymalnie urozmaicać dietę, starając się, by nie zabrakło w niej warzyw i owoców. Starać się ograniczać jedzenie produktów wysoko przetworzonych, a także unikać nadmiaru produktów wysokobiałkowych, zwłaszcza mięsa i wędlin. Trzeba też pamiętać o unikaniu produktów wywołujących alergię.

• Czy picie kawy szkodzi nerkom?

Zdania w tej kwestii są podzielone. Z jednej strony umiarkowane ilości kawy (1-2 filiżanki dziennie) pozytywnie wpływają na funkcjonowanie nerek, ponieważ mają działanie moczopędne. Portugalscy naukowcy, powołując się na kilkuletnie obserwacje grupy prawie 5 tysięcy Amerykanów (w tym osób z przewlekłą niewydolnością nerek), twierdzą nawet picie kawy może pomóc w lepszym funkcjonowaniu naczyń – Czy picie kawy szkodzi nerkom? krwionośnych. Zawarte w małej czarnej przeciwutleniacze uaktywniają tlenek azotu, a związek ten rozszerza naczynia krwionośne. Ułatwia to przepływ krwi i zaopatrywanie narządów (także nerek) w substancje odżywcze. Z drugiej strony nadmierne spożywanie kawy nie służy dobrze osobom chorym na przewlekłą niewydolność nerek, zwłaszcza tym, które zapominają o prawidłowym nawadnianiu organizmu. Zbyt duże ilości kawy mogą prowadzić do rozwoju kamicy szczawianowo-wapniowej. Dlatego osoby zdrowe mogą pić kawę bez obawy o to, że można zaszkodzić nerkom, pamiętając by dobrze nawadniać organizm.

• Mam podejrzenie marskości nerki. Nie wiem czego unikać, aby sobie nie zaszkodzić?

Marskość nerki upośledza jej funkcjonowanie. Jeśli dotyczy jednej nerki, trzeba ochraniać drugą. W takim przypadku zaleca się lekkie obniżenie ilości białka w diecie. Nie powinno go być więcej niż 1 g na kilogram należnej masy ciała pacjenta. Niekiedy konieczne jest zmniejszenie ilości białka w diecie do 0,8 g białka na kilogram należnej masy ciała. Czasem konieczne bywa zastosowanie bardziej rygorystycznej diety (o czym decyduje lekarz, najlepiej we współpracy z dietetykiem). Trzeba pamiętać także o unikaniu nadmiaru soli, nadmiaru cukrów prostych (cukru, słodyczy, słodkich napojów) alkoholu i w przypadku palących papierosy, rzucenie palenia. Należy pić dużo niesłodkich płynów i stale monitorować parametry nerkowe (poziom kreatyniny, eGFR, poziom mocznika, kwasu moczowego, sodu i potasu we krwi). Tak, by w razie potrzeby zmodyfikować dietę.

Na pytania odpowiadała Dr inż. AGNIESZKA LECIEJEWSKA – Specjalista Dietetyk