anemia nerkopochodna
Co musisz wiedzieć o niedokrwistości w PChN (przewlekła choroba nerek). Krótki przewodnik dla pacjentów i opiekunów.
Twoje nerki – lewa i prawa to dwa narządy o kształcie fasoli w twoim ciele, każdy nieco mniejszy niż twoja pięść. Ich głównym zadaniem jest filtrowanie krwi i usuwanie produktów przemiany materii, które wydalane są z organizmu wraz z moczem.
Przewlekła choroba nerek – to powolna utrata czynności wydalniczej na skutek uszkodzenia powodowanego różnymi czynnikami i rozwija się powoli lub trwa przez długi czas.
Filtracja krwi: Nerki pełnią rolę filtrowania krwi w celu usunięcia nadmiaru substancji toksycznych, zbędnych produktów przemiany materii i nadmiaru soli. To, co zostaje w nerkach po procesie filtracji, tworzy mocz.
Regulacja równowagi płynów: Nerki kontrolują ilość wody i soli w organizmie poprzez regulację ilości wody, która jest zatrzymywana lub usuwana z moczem. To pomaga w utrzymaniu odpowiedniego poziomu nawodnienia organizmu.
Regulacja ciśnienia krwi: Nerki wpływają na regulację ciśnienia krwi poprzez wydalanie sodu i wody lub ich zatrzymywanie w organizmie. Mechanizmy te wpływają na objętość krwi w naczyniach i ciśnienie krwi.
Regulacja równowagi elektrolitów: Nerki są zaangażowane w kontrolę poziomu elektrolitów (takich jak sód, potas i wapń) we krwi, co jest istotne dla funkcjonowania komórek, narządów i układu nerwowego.
Produkcja hormonów: Nerki produkują hormony, takie jak erytropoetyna, która stymuluje produkcję czerwonych krwinek w szpiku kostnym, oraz aktywną formę witaminy D, która reguluje wchłanianie wapnia i fosforu w jelitach.
Usuwanie toksyn i metabolitów: Proces filtracji krwi przez nerki pozwala na usuwanie toksyn, substancji metabolicznych i produktów przemiany materii, które są zbędne lub mogą być szkodliwe dla organizmu.
Regulacja kwasowo-zasadowa: Nerki pomagają w utrzymaniu właściwego poziomu pH krwi poprzez usuwanie z organizmu nadmiaru jonów wodorowych lub zasadowych.
Wydzielanie hormonów regulujących ciśnienie krwi: W nerkach wydzielane są enzymy, które wpływają na rozkurcz naczyń krwionośnych, co ma wpływ na regulację ciśnienia krwi.
Utrzymywanie równowagi glukozy: Nerki są zaangażowane w kontrolę poziomu glukozy we krwi, a także w regulację glukoneogenezy – procesu wytwarzania glukozy z innych substratów.
Wszystkie te funkcje sprawiają, że nerki są kluczowym elementem zachowania homeostazy i dobrego zdrowia organizmu. W przypadku problemów z nerkami, takich jak przewlekła choroba nerek, ich zdolność do pełnienia tych funkcji może być ograniczona, co ma wpływ na ogólny stan zdrowia.
Innym zadaniem nerek jest wytwarzanie substancji chemicznej zwanej erytropoetyną lub EPO. Jest to hormon, który działa na szpik kostny w celu wytworzenia czerwonych krwinek.
Hormon – Substancja, która stymuluje określone działanie w innej części ciała.
Kiedy ludzie się starzeją, ich nerki stają się mniej skuteczne w filtrowaniu krwi. U niektórych osób — u około 1 na 10 osób — może rozwinąć się przewlekła choroba nerek (PChN). Oznacza to, że nerki są uszkodzone lub nie działają tak, jak powinny.
W początkowych stadiach PChN pacjenci mogą nie odczuwać żadnych objawów lub mogą doświadczać niespecyficznych dolegliwości, takich jak zmęczenie czy bóle głowy. W miarę postępowania choroby mogą pojawić się objawy takie jak obrzęki, zmiany w oddawaniu moczu, nadciśnienie, anemia czy zaburzenia elektrolitowe.
Być może zdiagnozowano już u Ciebie PChN. Czasami dla niektórych osób pierwszą oznaką, że mają przewlekłą chorobę nerek, może pojawienie się niedokrwistości.
Anemia, czyli inaczej niedokrwistość – to stan, w którym liczba czerwonych krwinek w organizmie jest niższa niż normalnie.
Czerwone krwinki przenoszą tlen i składniki odżywcze do tkanek i narządów ciała. Tlen służy do przekształcania składników odżywczych w energię.
Hemoglobina (Hb) jest białkiem w krwinkach czerwonych, które przenosi tlen. Powstaje z żelaza zmagazynowanego w organizmie, które wiąże się z tlenem. Połączenie tlenu i żelaza nadaje krwinkom czerwony kolor.
Mniejsza liczba czerwonych krwinek oznacza, że twoje tkanki nie otrzymują wystarczającej ilości tlenu, więc anemia może powodować zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy lub duszność.
Zwykle brak tlenu we krwi mówi nerkom i daje im sygnał, aby wytwarzały więcej EPO i produkowały więcej czerwonych krwinek. Ale kiedy nerki nie działają prawidłowo, nie mogą wytworzyć wystarczającej ilości EPO.
Istnieje wiele różnych przyczyn anemii. Ale niedokrwistość jest szczególnie powszechna w chorobach przewlekłych, takich jak przewlekła choroba nerek.
Około 1 na 7 osób z przewlekłą chorobą nerek rozwija niedokrwistość, więc te dwa stany często występują razem.
Niedokrwistość może rozpocząć się już we wczesnym stadium PChN, ale staje się bardziej powszechna i cięższa w miarę postępu choroby. Niedokrwistość występuje u większości osób z niewydolnością nerek.
Kiedy nerki nie działają tak, jak powinny, nie wytwarzają wystarczającej ilości EPO. Oznacza to, że wytwarzanych jest mniej czerwonych krwinek, co prowadzi do anemii. PChN zmniejsza również ilość żelaza dostępnego do wytwarzania hemoglobiny.
U osób z PChN niedokrwistość może ulec pogorszeniu w wyniku przewlekłej utraty krwi np. w wyniku dializy i niskiego poziomu witaminy B12 lub kwasu foliowego, które (podobnie jak żelazo) są potrzebne do wytwarzania hemoglobiny.
Dializa – Filtrowanie krwi za pomocą maszyny w celu usunięcia produktów przemiany materii i płynów
Kołatanie serca – Świadomość bicia serca
U większości osób anemię rozpoznaje się, pobierając próbkę krwi i przeprowadzając kilka testów.
3 proste testy na anemię w PChN
Hemoglobina jest najbardziej wiarygodnym testem na anemię w PChN. Wiele osób z przewlekłą chorobą nerek ma stan zapalny który może wpływać na to w jaki sposób organizm radzi sobie z żelazem. Stan zapalny utrudnia organizmowi wykorzystanie żelaza potrzebnego do wytworzenia hemoglobiny.
Testy te można i trzeba powtarzać w regularnych odstępach czasu, aby monitorować niedokrwistość i reakcję na leczenie.
Możesz również zostać przebadany pod kątem poziomu witaminy B12 i kwasu foliowego (rodzaj witaminy B), co może potwierdzić rodzaj anemii. Oprócz badań krwi, lekarz może szukać innych objawów niedokrwistości, takich jak utrata krwi w stolcu.
Niedokrwistość w PChN nie zawsze jest spowodowana przez samą chorobę nerek, więc lekarz może szukać innych możliwych przyczyn.
Należy powiedzieć lekarzowi lub pielęgniarce o wszystkich występujących u siebie objawach
Oprócz powodowania objawów fizycznych, takich jak osłabienie, brak energii i duszności, anemia może wpływać na samopoczucie emocjonalne.
Może się zdarzyć, że Twój nastrój będzie obniżony, a zmęczenie i brak energii spowodowane anemią mogą oznaczać, że ograniczysz swoją aktywność, coraz bardziej zmagasz się z codziennymi czynnościami a w pracy swoje zadania wykonujesz wolniej i coraz trudniej.
Wpływ niedokrwistości sprawia, że niektórzy ludzie odczuwają obawy, smutek, złość lub frustrację z powodu niemożności robienia rzeczy, które by chcieli albo robili do tej pory z satysfakcją.
„W jednej chwili masz energię, w następnej czujesz się zmęczony. To właśnie czuję, gdy pojawia się anemia”.
… ale anemię można złagodzić za pomocą odpowiedniego leczenia, a właściwe nastawienie może prowadzić do zmian na lepsze.
„Jestem osobą aktywną. I chcę móc dalej robić to, co chcę”.
3 proste sposoby na poprawę samopoczucia
Podziel się swoimi przemyśleniami i uczuciami z członkiem rodziny lub opiekunem oraz z zespołem opieki zdrowotnej
Jeśli twoja niedokrwistość jest łagodna, bez widocznych odczuwalnych objawów, możesz nie potrzebować żadnego leczenia. Jeśli masz niski poziom witaminy B12 lub kwasu foliowego, możesz otrzymać suplementy, aby je przywrócić.
W przypadku niedokrwistości o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego celem leczenia jest zwiększenie stężenia hemoglobiny i krwinek czerwonych. Można to osiągnąć zwiększając poziom EPO (który zwiększa produkcję krwinek, czyli erytropoezę) lub dodając żelazo, które pomaga w wytwarzaniu hemoglobiny.
Oto najczęstsze zabiegi.
Twój lekarz wybierze leczenie, które jest odpowiednie dla ciebie.
HIF (ang Hypoxia Induced Factor) – czynnik indukowany niedotlenieniem to białko, które odgrywa kluczową rolę w reakcji organizmu na niedotlenienie (hipoksję) i adaptacji do warunków niedotlenienia. Działanie HIF jest istotne dla adaptacji organizmu do zmieniających się warunków tlenu, zarówno w warunkach fizjologicznych, jak i w przypadku różnych chorób w tym przewlekłej choroby nerek.
Te terapie są czasami podawane w kolejności, zaczynając od tabletek żelaza w przypadku łagodnej anemii, następnie wlewy żelaza lub ESA (lub EPO) lub stabilizatory HIF w przypadku umiarkowanej lub ciężkiej niedokrwistości.
Jeśli leczenie nie działa, lekarz może zlecić transfuzję krwi w celu uzupełnienia komórek krwi, których organizm nie jest w stanie wytworzyć.
Twój lekarz wybierze leczenie, które jest odpowiednie dla ciebie.
Twoja reakcja na leczenie niedokrwistości jest monitorowana poprzez sprawdzanie stężenia hemoglobiny, ferrytyny i TSAT we krwi.
Oto stężenia docelowe, do których dążą lekarze u osób z przewlekłą chorobą nerek:
Ponieważ osoby z przewlekłą chorobą nerek mogą mieć stan zapalny, który może wpływać na stężenie i metabolizm żelaza, można zastosować inne testy, jak również ferrytynę i TSAT.
Twój lekarz może również chcieć monitorować ciśnienie krwi, ponieważ niektóre terapie mogą powodować wzrost lub spadek ciśnienia krwi.
Należy poinformować lekarza, jeśli objawy ulegną poprawie lub nasilają się podczas leczenia
Celem leczenia niedokrwistości w PChN jest złagodzenie objawów, poprawa stężenia hemoglobiny i poprawa jakości życia. Leczenie niedokrwistości związanej z przewlekłą chorobą nerek może zmniejszyć ryzyko wystąpienia innych skutków dla zdrowia.
W miarę postępu PChN anemia może się nasilić i odwrotnie. Więc jeśli twoja czynność nerek się pogarsza, twoja anemia może być trudniejsza do kontrolowania.
Twoja niedokrwistość może nie ulec poprawie od razu. Wiele osób będzie potrzebować różnych terapii, aby kontrolować objawy i przywrócić prawidłowe stężenie hemoglobiny.
Osoby z chorobą nerek różnią się pod względem tego, jak dobrze i szybko reagują na leki i mogą wymagać dostosowania dawki a nawet zmiany leku.
Należy pamiętać, że każdy lek może powodować niepożądane skutki uboczne.
Zawsze czytaj ulotkę dla pacjenta dołączoną do leku i informuj lekarza lub pielęgniarkę, jeśli podczas leczenia wystąpią działania niepożądane
Problemy, które widzisz, gdy po raz pierwszy masz anemię spowodowaną przewlekłą chorobą nerek, są sygnałem ostrzegawczym tego, co może nadejść, a także pokazują korzyści płynące z jej kontrolowania.
Nieleczona niedokrwistość spowodowana przewlekłą chorobą nerek może mieć szkodliwy wpływ nie tylko na zdrowie, ale także na długość życia. W dłuższej perspektywie może powodować problemy z sercem, mózgiem, popędem seksualnym i układem odpornościowym. Nieleczona niedokrwistość w PChN może również pogorszać chorobę nerek.
Niektórzy pacjenci z niedokrwistością w przebiegu PChN mają trudności z przestrzeganiem swojego leczenia, ponieważ albo zapominają przyjmować leki, albo chcą uniknąć skutków ubocznych.
Wiele osób ma również inne problemy zdrowotne, takie jak cukrzyca, choroby serca lub nadciśnienie tętnicze. Mogą być zmuszeni do przyjmowania wielu różnych leków.
Skuteczne leczenie może sprawić, że poczujesz się lepiej i będziesz czerpać więcej z życia.
Ważne jest, aby postępować zgodnie z zaleceniami lekarza, aby uzyskać pełne korzyści z leczenia i zobaczyć poprawę w swoim życiu jako całości.
Podczas leczenia anemii możesz wiele zrobić, aby sobie pomóc.
- Dbaj o swój ogólny stan zdrowia i zdrowie psychiczne
- Staraj się prowadzić normalne życie towarzyskie
- Kontynuuj zajęcia, które lubisz
- Stosuj zdrową dietę z dużą ilością żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego
3 proste rzeczy, które możesz zrobić, aby pomóc sobie z anemią
Im więcej wiesz o swojej niedokrwistości, tym bardziej możesz sobie pomóc.
Zapytaj swojego lekarza lub pielęgniarkę, jeśli jesteś zdezorientowany lub nie jesteś czegoś pewien.
Podziel się swoimi pytaniami i doświadczeniami z innymi pacjentami i społecznościami pacjentów.
Strony internetowe, linki do polskich publikacji w internecie:
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Moje Nerki (moje-nerki.pl)
Jakie są objawy anemii nerkopochodnej? (medonet.pl)
https://portal.abczdrowie.pl/anemia-a-choroby-nerek
Oto inne źródła informacji, z których możesz skorzystać:
Opieka nad nerkami w Wielkiej Brytanii – https://www.kidneycareuk.org/
Wytyczne NICE dotyczące CKD: Zarządzanie niedokrwistością – https://www.nice.org.uk/guidance/ng8
Kidney Research UK https://kidneyresearchuk.org/conditions-symptoms/anemia/