CUKRZYCA to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, zwłaszcza oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.

OBJAWY WSKAZUJĄCE NA MOŻLIWOŚĆ WYSTĘPOWANIA CUKRZYCY ZE ZNACZNĄ HIPERGLIKEMIĄ:

• nasilona diureza (wielomocz);

• wzmożone pragnienie;

• utrata masy ciała niewytłumaczona celowym odchudzaniem;

• inne, mniej typowe objawy: osłabienie i wzmożona senność, zmiany ropne na skórze oraz stan zapalny narządów moczowo-płciowych.

BADANIA PRZESIEWOWE W KIERUNKU CUKRZYCY

W grupach ryzyka konieczne jest prowadzenie badań przesiewowych w kierunku cukrzycy, ponieważ u większości chorych nie występują objawy hiper glikemii. Badanie w kierunku cukrzycy należy przeprowadzać raz na 3 lata u każdej osoby powyżej 45. roku życia.

Ponadto, niezależnie od wieku, badanie to należy wykonać co roku u osób z następujących grup ryzyka:

• z nadwagą lub otyłością (BMI ≥ 25 kg/m2 i/lub obwód w talii ≥ 80 cm [kobiety] lub ≥ 94 cm [mężczyźni]);

• z cukrzycą występującą w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo);

• mało aktywnych fizycznie;

• z grupy środowiskowej lub etnicznej częściej narażonej na cukrzycę;

• u których w poprzednim badaniu stwierdzono stan przedcukrzycowy;

• u kobiet z przebytą cukrzycą ciążową;

• u kobiet, które urodziły dziecko o masie ciała > 4000 g

• z nadciśnieniem tętniczym (≥ 140/90 mm Hg);

• z dyslipidemią (stężenie cholesterolu frakcji HDL < 40 mg/dl (< 1,0 mmol/l) i/lub triglicery dów > 150 mg/dl (> 1,7 mmol/l));

• u kobiet z zespołem policystycznych jajników;

• z chorobą układu sercowo-naczyniowego.

PREWENCJA I OPÓŹNIANIE ROZWOJU CUKRZYCY

ORGANIZACJA OPIEKI MEDYCZNEJ NAD OSOBAMI Z CUKRZYCĄ

Źródło: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023.pdf (ptdiab.pl)

Cukrzycowa choroba nerek zwana również nefropatią cukrzycową, to poważne powikłanie cukrzycy typu 1 i typu 2. Polega na stopniowym uszkodzeniu nerek przez przewlekle podwyższony poziom cukru we krwi. Cukrzyca typu 2 jest, obok wysokiego ciśnienia krwi, najczęstszą przyczyną przewlekłego uszkodzenia nerek w dłuższej perspektywie. Nefropatia dotyka aż 40% chorych na cukrzycę typu 1 i do 50% chorych na cukrzycę typu 2. Co więcej, choroby nerek w przebiegu cukrzycy znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia zawału serca i innych chorób układu krążenia. Badania wskazują, że w przypadku cukrzycy typu 2 pierwsze oznaki uszkodzenia nerek mogą być obecne już w momencie rozpoznania choroby. Dzieje się tak, ponieważ diagnoza cukrzycy typu 2 często następuje zbyt późno.

Nerki pełnią istotne funkcje w organizmie człowieka. Przede wszystkim filtrują krew i usuwają nadmiar produktów przemiany materii z moczem. Każda nerka filtruje około 120-125 mililitrów krwi na minutę, czyli około 180 litrów dziennie. Utrzymują odpowiedni bilans wody i elektrolitów (sodu, potasu, wapnia, fosforanów) w organizmie. Nerki wytwarzają również hormony, jak np. renina, które wpływają na ciśnienie krwi, erytropoetynę – hormon stymulujący produkcję czerwonych krwinek w szpiku kostnym oraz aktywną postać witaminy D, ważną dla zdrowia kości.

U osób z cukrzycą nadmiar glukozy może uszkadzać delikatne naczynia krwionośne, które dostarczają krew, tlen i substancje odżywcze do nerek, co prowadzi do ich niewydolności. Uszkodzenie nerek spowodowane cukrzycą postępuje zazwyczaj powoli, przez wiele lat. Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie mogą zapobiec rozwojowi choroby lub znacząco go spowolnić, a także zmniejszyć ryzyko powikłań.

Nerki to bardzo skomplikowany narząd a każda nerka składa się z miliona mikroskopijnych jednostek zwanych nefronami. Te miniaturowe filtry odpowiadają za oczyszczanie krwi, usuwanie zbędnych produktów przemiany materii i produkcję moczu. Jednocześnie nefrony dbają o to, by cenne substancje, takie jak białko, nie zostały utracone, lecz wróciły do krwiobiegu, gdzie organizm może je ponownie wykorzystać.

Niestety, długotrwałe utrzymywanie się wysokiego poziomu cukru we krwi może mieć niszczący wpływ na te delikatne struktury. Nadmiar cukru uszkadza drobne naczynia krwionośne, które zaopatrują nefrony w krew. W rezultacie nefrony, pozbawione niezbędnego dopływu krwi, same ulegają uszkodzeniu. Im więcej nefronów przestaje działać, tym gorzej nerki radzą sobie z filtrowaniem krwi. Dodatkowo, wysokie ciśnienie krwi, często towarzyszące cukrzycy, również przyczynia się do uszkodzenia nerek, pogarszając ich funkcjonowanie.

Głównym czynnikiem ryzyka cukrzycowej choroby nerek jest długotrwale utrzymujący się podwyższony poziom glukozy we krwi, czyli hiperglikemia.

Ryzyko wystąpienia choroby nerek jest również większe, jeśli u pacjenta z cukrzycą występują:

• Inne powikłania cukrzycowe: szczególnie te wynikające z uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych (mikroangiopatie), takie jak retinopatia lub neuropatia.
• Nadciśnienie tętnicze: wysokie ciśnienie krwi dodatkowo obciąża nerki i przyspiesza ich uszkodzenie.
• Palenie papierosów: palenie pogarsza krążenie krwi i zwiększa ryzyko uszkodzenia nerek.
• Niestosowanie się do planu żywieniowego dla diabetyków.
• Nieprawidłowe stężenie lipidów: podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów powoduje miażdżycę i może przyczyniać się do uszkodzenia nerek.
• Nadwaga lub otyłość.
• Choroba serca.
• Nadużywanie soli.
• Brak aktywności fizycznej.

W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia cukrzycowej choroby nerek i/lub spowolnienia jej postępu należy zoptymalizować kontrolę glikemii, ciśnienia tętniczego oraz lipemii.

W początkowych stadiach cukrzycowa choroba nerek często nie daje żadnych objawów, dlatego tak istotne są regularne badania kontrolne.

Wychwycenie nieprawidłowości może się odbyć na podstawie badania moczu (test w kierunku albuminurii), gdyż w moczu zaczyna się pojawiać podwyższony poziom albuminy. Albumina to białko, które pełni niezwykle istotną rolę w organizmie, a jej zwiększone stężenie w moczu oznacza, że nerki nie funkcjonują prawidłowo.

W miarę postępu choroby mogą pojawić się następujące objawy:

• zwiększenie masy ciała,
• obrzęki, zwłaszcza wokół kostek i stóp,
• zmęczenie i osłabienie,
• wysokie ciśnienie krwi,
• brak apetytu,
• nudności i wymioty,
• sucha i swędząca skóra,
• częstsze oddawanie moczu w nocy,
• pienisty mocz,
• bóle głowy,
• zaburzenia snu,
• anemia,
• skrócony oddech i męczliwość,
• zmniejszenie zapotrzebowania na insulinę.

Jeśli występują powyższe objawy należy umówić się na wizytę u swojego lekarza. W piątym etapie cukrzycowej choroby nerek następuje ich schyłkowa niewydolność. Stwierdza się z reguły wszystkie powyższe objawy, zwiększone stężenie mocznika oraz kreatyniny w moczu, kwasicę i nieprawidłowe stężenie elektrolitów (w tym potasu) we krwi, a po pewnym czasie wymagane są dializy lub przeszczepienie nerki.

Rycina 1. Stadia zaawansowania przewlekłego uszkodzenia nerek

*O uszkodzeniu nerek mówi się, jeżeli występują nieprawidłowości w składzie biochemicznym i/lub osadzie moczu i/lub nieprawidłowe wartości wskaźników uszkodzenia nerek we krwi i/lub w badaniach obrazowych nerek albo dróg moczowych utrzymujące się dłużej niż 3 miesiące.

U chorych na cukrzycę w celu wykrycia lub oceny stopnia zaawansowania cukrzycowej choroby nerek należy określić wydalanie albuminy z moczem, stężenie kreatyniny w surowicy krwi oraz szacowaną wartość przesączania kłębuszkowego (eGFR). Albuminuria i eGFR stanowią niezależne wskaźniki ryzyka sercowo-naczyniowego oraz nerkowego u chorych na cukrzycę.

Rycina 2. Badania przesiewowe i diagnostyka przewlekłej choroby nerek (PChN) u osób z cukrzycą.

Badanie przesiewowe w kierunku zwiększonego wydalania albumin z moczem należy wykonywać;

• raz w roku u chorych na cukrzycę typu 1 od 5. roku trwania choroby;
• u chorych na cukrzycę typu 2 od momentu rozpoznania;
• oraz u wszystkich chorych na cukrzycę ze współistniejącym nadciśnieniem tętniczym.

Przebieg cukrzycowej choroby nerek dzieli się na 5 etapów (stadiów), określanych na podstawie wyników badań oceniających funkcję nerek. Ostatni etap to schyłkowa niewydolność nerek. (Rycina 1)

W celu wykrycia nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek zaleca się wykonanie następujących badań;

BADANIE ACR (UACR) (Albumin-to-Creatinine Ratio) – stosunek albuminy do kreatyniny. Najważniejsze badanie przesiewowe w kierunku albuminurii i monitorujące cukrzycową chorobę nerek. Mierzy stosunek albuminy do kreatyniny w jednorazowej próbce moczu (optymalnie porannego), co pozwala na wczesne wykrycie mikroalbuminurii, czyli wydalania niewielkich ilości białka z moczem. Badanie ACR jest bardziej czułe niż standardowe wykrywanie białka w ogólnym badaniu moczu. Do rozpoznania zwiększonego wydalania albumin z moczem upoważnia uzyskanie dwóch dodatnich wyników ACR.

Rycina 3. Definicja nieprawidłowego wydalania albuminy z moczem

*Ilość albuminy wydalanej z moczem w przeliczeniu na 1 g kreatyniny odpowiada w przybliżeniu dobowej albuminurii, pozwalając jednocześnie na uniknięcie błędów związanych z 24-godzinną zbiórką moczu.

** w przypadku otrzymywania z laboratorium ACR w mg/mmol kreatyniny wynik należy pomnożyć przez 8.85, aby uzyskać wartość w mg/g kreatyniny

AER (albumin excreation rate) – wydalanie albuminy z moczem w ciągu doby

ACR (albumin/creatinine ratio) – wskaźnik albumina/kreatynina

BIAŁKOMOCZ W DOBOWEJ ZBIÓRCE MOCZU – Pozwala na dokładne określenie ilości białka wydalanego w ciągu 24 godzin. Jest bardziej precyzyjna, ale mniej wygodna dla pacjenta niż ACR.

OGÓLNE BADANIE MOCZU – jest to ważne, ale często niewystarczające badanie do wczesnego wykrycia i monitorowania nefropatii cukrzycowej. Może jednak dostarczyć pewnych wskazówek i jest częścią rutynowej oceny pacjentów z cukrzycą. Obecność białka w ogólnym badaniu moczu jest wskaźnikiem nefropatii cukrzycowej, jednak jego brak nie wyklucza wczesnego stadium choroby. Wykrycie białka, zwłaszcza w kolejnych badaniach, może sugerować uszkodzenie kłębuszków nerkowych, charakterystyczne dla cukrzycowej choroby nerek (lub – UWAGA – innej niż cukrzyca choroby nerek). Ogólne badanie moczu często wykrywa białko dopiero na późniejszym etapie choroby.

BADANIE KRWI NA STĘŻENIE KREATYNINY – Kreatynina jest produktem przemiany materii, usuwanym z krwi przez nerki. Podwyższone stężenie kreatyniny może wskazywać na upośledzenie funkcji nerek. U chorych na cukrzycę stężenie kreatyniny we krwi należy określić przynajmniej raz w roku, niezależnie od wielkości wydalania albuminy z moczem. Stężenie kreatyniny należy wykorzystać do określenia wartości eGFR (wskaźnik rutynowo wyliczany w laboratorium).

FILTRACJA KŁĘBUSZKOWA – eGFR – Szacunkowy wskaźnik przesączania kłębuszkowego. Określa, jak efektywnie nerki filtrują krew. Obniżony eGFR świadczy o pogorszeniu funkcji nerek. Pomiar kreatyniny w próbce krwi pozwala wyliczyć jak szybko nerki filtrują krew. Utrata eGFR bez poprzedzającej lub towarzyszącej albuminurii występuje w około połowie przypadków chorych na cukrzycę niezależnie od jej typu.

BADANIA OBRAZOWE – Zdjęcia rentgenowskie i USG mogą pokazać skład, rozmiar i strukturę nerek. Skany TK (tomografia komputerowa) i RM (rezonans magnetyczny) mogą pokazać, jak dobrze krew przemieszcza się w nerkach.

BIOPSJA NERKI – W rzadkich, niejasnych przypadkach diagnostycznych, może być konieczne pobranie próbki tkanki nerki do badania histopatologicznego pod mikroskopem. Do pobrania małych kawałków tkanki nerkowej używa się cienkiej igły. Jest to badanie wykonywane w oddziałach nefrologicznych.

Według aktualnych badań, rozwój cukrzycowej choroby nerek może zostać znacząco spowolniony, a nawet zatrzymany na wczesnych etapach. Możliwe to jest poprzez stosowanie leków i zmianę stylu życia, która zapewni rygorystyczną kontrolę wysokiego ciśnienia krwi i poziomu cukru we krwi.

Leczenie cukrzycowej choroby nerek to:

• Kontrola poziomu cukru we krwi: Utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy jest kluczowe w zapobieganiu postępowi nefropatii cukrzycowej.
• Leczenie nadciśnienia tętniczego: Stosowanie leków obniżających ciśnienie krwi chroni nerki przed dalszym uszkodzeniem. Uzyskanie kontroli ciśnienia tętniczego z wartościami docelowymi ciśnienia skurczowego <120mmHg.
• Leki blokujące układ renina-angiotensyna-aldosteron – zalecane są u chorych w PChN zarówno z towarzyszącą cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym jak i bez tych chorób (udowodnione działanie nefroochronne i redukujące śmiertelność).
• Leki blokujące nerkowy kotransporter sodowo-glukozowy (SGLT2i) – są szczególnie zalecane, gdy PChN towarzyszy cukrzycy, niewydolności krążenia oraz albuminurii >200mg/g (udowodnione działanie nefroochronne i redukujące śmiertelność).
• Leki nowej generacji z grupy antagonistów receptora dla aldosteronu (niesteroidowe MRA) finerenon – spowalniają postęp PChN w cukrzycy typu 2, szczególnie w obecności albuminurii oraz przewlekłej niewydolności krążenia; można je łączyć z wyżej wymienionymi grupami leków nerkoochronnych.
• Leki pobudzające receptor GLP1 podawane podskórnie – szczególnie zalecane chorym z niewyrównaną cukrzycą w skojarzeniu z SGLT2i i metforminą, jak również w przypadku nietolerancji powyższych leków, przynoszą korzystny efekt w sensie redukcji masy ciała i albuminurii (udowodnione działanie nefroochronne).
• Kontrolowanie kwasicy metabolicznej – (próg do podjęcia leczenia wytyczne pozycjonują na stężeniu wodorowęglanu we krwi <18 mmol/l) nie tylko spowalnia postęp PChN, ale także wywiera efekt ochronny przed utratą masy mięśniowej i zapaleniem.
• Leki obniżające stężenie kwasu moczowego – są zalecane w PChN z dną moczanową oraz kamicą nerkową wywołaną przez krystalizację kwasu moczowego. Nie wykazano wpływu tych leków na postęp PChN.
• Dieta: Ograniczenie spożycia soli, cukrów prostych i produktów wysoko przetworzonych, białka a w razie potrzeby także innych minerałów (wapnia, fosforu i potasu) może pomóc w ochronie nerek.
• Aktywność fizyczna: Regularny wysiłek fizyczny pomaga kontrolować poziom cukru we krwi i ciśnienie tętnicze.
• Leczenie powikłań: W zaawansowanych stadiach cukrzycowej choroby nerek może być konieczne leczenie powikłań, takich jak niedokrwistość czy zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej.

• Dializa: W schyłkowej niewydolności nerek dializa zastępuje funkcję nerek w oczyszczaniu krwi (dializa otrzewnowa – domowa lub hemodializa).
• Przeszczep nerki: W niektórych przypadkach przeszczep nerki może być najlepszą opcją leczenia (może być przed rozpoczęciem dializ lub w ich trakcie).

Najlepszym sposobem jest utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi oraz kontrola ciśnienia tętniczego i lipidemii. Zdrowy styl życia, obejmujący zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną oraz unikanie używek, w połączeniu z farmakoterapią zaleconą przez lekarza, stanowią podstawę profilaktyki i leczenia nefropatii cukrzycowej.

1. Regularnie odwiedzaj swojego lekarza

Umawiaj się na wizyty, aby sprawdzić, jak dobrze radzisz sobie z cukrzycą i czy nie występuje u ciebie cukrzycowa choroba nerek i inne powikłania. Wizyty mogą odbywać się raz w roku lub częściej.

Rycina 4. Ryzyko progresji przewlekłej choroby nerek, częstotliwość wizyt i konieczność konsultacji nefrologicznej według eGFR i albuminurii

2. Zadbaj o właściwy poziom cukru we krwi dzięki badaniu HbA1C

Badanie hemoglobiny A1C, (HbA1c lub hemoglobiny glikowanej) jest to podstawowe badanie wykorzystywane w monitorowaniu skuteczności leczenia cukrzycy. Dostarcza informacji o średnim poziomie glukozy (cukru) we krwi w ciągu ostatnich 3 miesięcy.

Glukoza obecna we krwi łączy się z hemoglobiną, białkiem znajdującym się w czerwonych krwinkach, które transportuje tlen. Im wyższy średni poziom glukozy we krwi, tym więcej glukozy przyłącza się do hemoglobiny. Badanie HbA1C mierzy procent hemoglobiny, do której przyłączyła się glukoza (hemoglobina glikowana). Im wyższy procent, tym wyższy był średni poziom glukozy we krwi w ostatnich miesiącach.

W przeciwieństwie do samodzielnych pomiarów glukozy we krwi, które pokazują poziom cukru w danym momencie, badanie HbA1C odzwierciedla średnią glikemię z dłuższego okresu.

Test HbA1C może być stosowany do diagnozowania cukrzycy typu 2 oraz identyfikowania osób ze stanem przedcukrzycowym (podwyższonym ryzykiem rozwoju cukrzycy).

Zakresy referencyjne:

• • Prawidłowy poziom: poniżej 5,7%
  • Stan przedcukrzycowy: 5,7% do 6,4%
  • Cukrzyca: 6,5% lub więcej (potwierdzone w co najmniej dwóch badaniach)

Utrzymanie HbA1c poniżej 7% zmniejsza ryzyko wystąpienia nefropatii o 30%-40%. Również obniżenie ciśnienia tętniczego może zmniejszyć ryzyko nefropatii do 30%.

Rycina 5. Wyniki HbA1c i co oznaczają liczby

*Każdy test stosowany w diagnostyce cukrzycy wymaga potwierdzenia drugim pomiarem, chyba że występują wyraźne objawy cukrzycy.

Dla wielu osób z cukrzycą zalecany docelowy poziom HbA1C wynosi poniżej 7%. Jednak indywidualny cel może się różnić w zależności od wielu czynników, takich jak wiek, rodzaj cukrzycy, obecność innych schorzeń, stopień zaawansowanie PCHN i ogólny stan zdrowia. Zawsze należy skonsultować się z lekarzem lub zespołem opieki zdrowotnej, aby ustalić indywidualny docelowy poziom HbA1C.

Podejmowanie świadomych decyzji: wykorzystuj wyniki pomiarów glukozy we krwi i zaleceń zespołu opieki zdrowotnej, które zasadniczo pomogą w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących diety, aktywności fizycznej, zalecanych leków.

Utrzymanie poziomu HbA1C w zalecanym zakresie pomaga zmniejszyć ryzyko długoterminowych powikłań cukrzycy, takich jak:

• Uszkodzenie nerek (cukrzycowa choroba nerek)
• Uszkodzenie nerwów (neuropatia cukrzycowa)
• Uszkodzenie wzroku (retinopatia cukrzycowa)
• Choroby serca i udar mózgu.

Regularne badanie HbA1C i aktywne dążenie do osiągnięcia indywidualnego celu glikemicznego są kluczowymi elementami skutecznego zarządzania cukrzycą i zachowania zdrowia.

3. Dbaj o nerki kontrolując ciśnienie krwi

Wysokie ciśnienie krwi to siła, z jaką krew napiera na ściany naczyń krwionośnych i zmusza serce do cięższej pracy. Może prowadzić nie tylko do chorób nerek, ale także do zawału serca i udaru mózgu. Lekarz może zalecić leki obniżające ciśnienie krwi, które odgrywają szczególną rolę w ochronie nerek.

U osób z cukrzycą ogólnym celem kontroli ciśnienia tętniczego jest osiągnięcie wartości od 120-129 (górne) do 70-79 (dolne) mmHg. Jeśli po około 3 miesiącach dbania o siebie bez leków (np. przez zmianę diety i ćwiczenia) ciśnienie krwi nadal jest równe lub wyższe niż 130/80 mmHg, wtedy zazwyczaj zaczyna się leczenie farmakologiczne (przy pomocy leków).

Rycina 6. Zakres ciśnienia tętniczego (mmHg)

4. Utrzymuj należną masę ciała  

Jeśli masz prawidłową masę ciała, dbaj o nią, regularnie podejmując aktywność fizyczną przez większą część tygodnia. Jeśli natomiast chcesz schudnąć, skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem, aby ustalić najlepszą metodę redukcji wagi.

5. Nie pal.

Palenie tytoniu jest niezależnym czynnikiem rozwoju i postępu cukrzycowej choroby nerek. Palenie tytoniu negatywnie wpływa na nerki, zmniejszając przepływ krwi, podnosząc ciśnienie i przyspieszając uszkodzenia. Jeśli palisz, dowiedz się o sposobach rzucenia palenia.

6. Rozwijaj lub utrzymuj nawyki zdrowego stylu życia

Nawyki związane ze zdrowym stylem życia mogą pomóc w osiągnięciu celów związanych z poziomem glukozy we krwi i ciśnieniem krwi. Postępowanie zgodnie z poniższymi krokami pomoże Ci również utrzymać zdrowe nerki.

• Współpracuj z dietetykiem, aby opracować przyjazny dla nerek plan posiłków dla diabetyków. Ogranicz spożycie soli, tłuszczów nasyconych, żywności przetworzonej i cukrów prostych.

• Spraw, aby aktywność fizyczna stała się częścią Twojej rutyny. Staraj się wykonywać ćwiczenia aerobowe o średniej lub dużej intensywności przez co najmniej 30 minut lub więcej w większość dni. Wykonuj ćwiczenia łącznie przez co najmniej 150 minut tygodniowo. Aktywności mogą obejmować szybki marsz, pływanie, jazdę na rowerze lub bieganie.
• Wysypiaj się. Staraj się spać od 7 do 8 godzin każdej nocy.
• Poinformuj innych specjalistów, że cierpisz na cukrzycową chorobę nerek, jeśli została zdiagnozowana
• Staraj się trzymać swojej zwykłej rutyny, wykonując czynności, które lubisz i pracując, jeśli pozwala na to Twój stan. Może to pomóc Ci poradzić sobie z uczuciami smutku lub straty, które możesz mieć po diagnozie.
• O ile to możliwe unikaj stresu…
• Połącz się z innymi osobami z cukrzycą i chorobą nerek. Zapytaj członka swojego zespołu opieki zdrowotnej o stowarzyszenia, grupy wsparcia w Twojej okolicy lub online. Możesz też skontaktować się z grupami takimi jak Kocham Swoje Nerki.

Rycina 7. Holistyczne podejście w celu poprawy wyników leczenia u pacjentów z cukrzycą i przewlekłą chorobą nerek (PChN). Symbole wskazują na następujące korzyści: mankiet do pomiaru ciśnienia krwi – obniżenie ciśnienia tętniczego, glukometr – zmniejszenie stężenia glukozy, serce – kardioprotekcja, nerki – nefroprotekcja, waga – kontrola masy ciała. Oszacowaną wartość współczynnika przesączania kłębuszkowego (eGFR) wyrażono w ml/min/1,73 m².

Pobierz broszurę informacyjną na temat przewlekłej choroby nerek w formacie PDF tutaj.

• Polskie Towarzystwo Nefrologiczne
• Polskie Towarzystwo Diabetologiczne
• Narodowy Fundusz Zdrowia
• Ministerstwo Zdrowia
• Polskie Stowarzyszenie Diabetyków (PSD)
• mojacukrzyca.org

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące cukrzycowej choroby nerek (napisz do nas i zadaj pytanie: (osod@osod.info).

Dodatkowe INFORMACJE?

Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące zdrowia nerek, cukrzycy, skontaktuj się najpierw ze swoim lekarzem rodzinnym. Jeśli to konieczne skonsultuj się ze specjalistą diabetologiem i/lub nefrologiem.

Wytyczne KDIGO – Kidney Disease: Improving Global Outcomes – to globalna organizacja non-profit opracowująca i wdrażająca oparte na dowodach wytyczne praktyki klinicznej w chorobach nerek. Celem KDIGO jest poprawa opieki i wyników leczenia pacjentów z chorobami nerek na całym świecie.

Polskie Towarzystwo Nefrologiczne (PTN) – to polskie stowarzyszenie naukowe zrzeszające lekarzy i naukowców specjalizujących się w chorobach nerek, dializoterapii i transplantologii.

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą – 2025 i wcześniejsze – zostały opracowane przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) w celu ujednolicenia standardów opieki i poprawy wyników leczenia pacjentów z cukrzycą w Polsce.

Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego (PTNT) – tworzy i udostępnia wytyczne dotyczące diagnozowania i leczenia nadciśnienia tętniczego.

Powyższy materiał został opracowany przy merytorycznym wsparciu i pod nadzorem prof. dr hab. Beata Naumnik, kierownik I Kliniki Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych z Ośrodkiem Dializ.